Program terapeutyczny
PROGRAM TERAPEUTYCZNY OŚRODKA READAPTACYJNO-REHABILITACYJNEGO
Pobyt w Ośrodku jest możliwy wyłącznie na podstawie indywidualnego kontraktu zawartego na czas określony z każdym uczestnikiem programu. Poszczególne kontrakty zawierają w swojej części ogólnej (dotyczącej wszystkich realizujących dany kontrakt) wykaz zadań terapeutycznych, wynikających z teoretycznych założeń programu i dostosowanych do aktualnych możliwości rozwojowych uczestnika programu. Zrealizowanie tych zadań, zakończone podsumowaniem jednego kontraktu i ewentualnym zawarciem kolejnego, pociąga za sobą przyznanie określonych uprawnień, bądź zwolnień z ograniczeń oraz – wyznaczenie nowych zadań charakterystycznych dla następnego kontraktu.
Kontrakty obok części ogólnej mogą zawierać także część szczegółową (aneks), uwzględniającą osobiste potrzeby i możliwości każdego z uczestników programu. Mogą być one również indywidualnie renegocjowane w trakcie realizacji programu – w szczególnych wypadkach dotyczyć to może zmiany czasu obowiązywania kontraktu.
Na pełny cykl terapii, tj. program długoterminowy składają się cztery kontrakty programu terapii podstawowej (do 12-tego miesiąca pobytu) oraz kontrakt hostelowy. Zespól terapeutyczny może jednak – w indywidualnie rozpatrywanych przypadkach – zaproponować uczestnikowi programu skrócenie, bądź wydłużenie terapii.
Kontrakt I: do 1-szego miesiąca pobytu
1. Po przyjęciu do Ośrodka z nowo przybyłym zawierany jest pisemny kontrakt wstępny na pierwszy miesiąc pobytu. Uczestnik programu zobowiązuje się w jego trakcie do realizacji co najmniej następujących zadań:
a) dokładnego zapoznania się w ciągu pierwszego tygodnia pobytu z programem i regulaminem Oddziału Terapeutycznego oraz z innymi ustaleniami regulującymi zasady współżycia i uczestniczenia w terapii;
b) aktywnej współpracy z przewodnikiem (wybranym przez społeczność spośród osób realizujących wyższe kontrakty) wprowadzającym nowo przybyłego w życie domu;
c) sumiennej pracy i ścisłego stosowania się do przyjętych w Ośrodku norm współżycia, tak by potwierdzić swoją motywację do podjęcia i kontynuowania terapii;
d) rozpoczęcia pracy nad
- otwartością i szczerością w kontaktach z otoczeniem,
- aktywnością podczas zajęć terapeutycznych;
e) uczestnictwa co najmniej raz w tygodniu w indywidualnym spotkaniu z terapeutą, przy czym zaleca się, by w pierwszym z nich wziął udział przewodnik;
f) cotygodniowego omówienia podczas zajęć grupowych dotychczasowego pobytu w Ośrodku z uwzględnieniem wybranych elementów autoprezentacji – z prośbą o informacje zwrotne.
2. W trakcie obowiązywania kontraktu uczestnik programu nie może:
a) kontaktować się ze światem zewnętrznym – nie dotyczy to rodziny i bliskich, o ile kontakt z nimi nie ma negatywnego wpływu na proces terapii;
b) wychodzić samemu poza teren Ośrodka;
c) przebywać – bez uzyskania na to zgody – samotnie w pokoju, bądź poza budynkiem lub piętrem społeczności;
d) przesuwać ciszy nocnej.
3. Podsumowanie kontraktu odbywa się podczas planowego zebrania społeczności – jest ono połączone ze wszechstronnym omówieniem dotychczasowego pobytu w Ośrodku. Nie może jednak do niego dojść później niż po ukończeniu pierwszego miesiąca pobytu. Podsumowanie kontraktu podlega głosowaniu, w którym uczestniczą członkowie społeczności posiadający prawo głosu.
Zaliczenie kontraktu jest warunkiem zawarcia następnego kontraktu – na kolejny etap terapii. Kontrakt ten – podobnie jak każdy następny – powinien być podpisany w ciągu 24 godzin od rozwiązania poprzedniego.
Niezaliczenie kontraktu jest równoznaczne z wypisaniem z Ośrodka. Terapeuci uczestniczący w zebraniu społeczności mogą jednak zaproponować warunkowe wydłużenie kontraktu, tak by dać zaliczającemu dodatkowy czas na poprawę funkcjonowania i realizację zadań terapeutycznych. Propozycja ta jednak również podlega głosowaniu.
Kontrakt II: do 6-tego miesiąca pobytu
1. Po podpisaniu kontraktu uczestnik programu zobowiązuje się do realizacji co najmniej następujących zadań:
a) przeprowadzenia zaplanowanego z terapeutą prowadzącym cyklu zajęć indywidualnych i grupowych dotyczących własnej terapii;
b) zrealizowania zadań terapeutycznych wynikających z tych zajęć lub dodatkowo zaleconych przez zespół terapeutyczny;
c) aktywnego uczestnictwa w zajęciach poświęconych terapii innych osób, a także we wszystkich innych zajęciach przewidzianych programem;
d) uzyskania prawa przewodnictwa oraz aktywnego i odpowiedzialnego wywiązania się z tej roli;
e) współtworzenia atmosfery domu oraz uczestniczenia w opiece i organizowaniu czasu wolnego młodszym współmieszkańcom;
f) uzyskania prawa głosu, dającego możliwość współdecydowania o sprawach społeczności i poszczególnych jej członków;
g) przyjęcia i odpowiedzialnego wywiązania się (zaliczenia) z co najmniej dwóch z następujących funkcji: kierownik pracy, gospodarz domu, szef kuchni, odpowiedzialny za tzw. dzielnicę, odpowiedzialny za teren, za prowadzenie dziennika społeczności, odpowiedzialny za liturgię, za ogród, za pralnię (w Piastowie), za bibliotekę, za kwiaty – w tym jednej z pięciu pierwszych funkcji;
h) rozpoczęcie pracy nad przyjęciem odpowiedzialności za dokonane przez siebie w przeszłości czyny i nad zadośćuczynieniem – bezpośrednio lub pośrednio – za nie;
i) uzyskania tytułu pretendenta do ochrony i aktywnego wywiązywania się z wynikających z tego obowiązków.
2. Wraz z zawarciem II-go kontraktu uczestnik programu uzyskuje uprawnienia do:
a) utrzymywania kontaktu (np. telefonicznego lub listownego) – po uzyskaniu wcześniejszej zgody zespołu terapeutycznego i społeczności – z osobami spoza rodziny i biskich; kontakt ten może być okresowo zawieszony, bądź ograniczony, jeśli utrudnia on realizację programu terapeutycznego;
b) przebywania samodzielnego w pokoju i poza budynkiem lub piętrem społeczności;
c) przyjmowania w Ośrodku rodziny i innych gości po wcześniejszym uzyskaniu na to zgody zespołu terapeutycznego i społeczności;
d) ubiegania się – po wcześniejszym uzyskaniu pretendentury – o pełnoprawne członkostwo w ochronie;
e) przesuwania ciszy nocnej – po uzyskaniu zgody terapeuty – na czas niezbędny do wykonania obowiązków wynikających z pełnionej funkcji.
3. Do podsumowania II-go kontraktu może dojść podczas dowolnego planowego zebrania społeczności w czasie obowiązywania kontraktu. Jest ono związane z oceną stopnia zaawansowania w program terapeutyczny oraz stopnia zaangażowania w życie domu. Każdy uczestnik programu ma prawo do nie więcej niż dwóch prób podsumowania kontraktu. Druga z nich nie może się jednak odbyć później niż podczas ostatniej społeczności przed planowanym terminem zakończenia kontraktu.
Zaliczenie jest warunkiem zawarcia następnego kontraktu na kolejny etap terapii.
Niezaliczenie jest równoznaczne z wypisaniem z Ośrodka. Terapeuci uczestniczący w zebraniu społeczności mogą jednak – tak jak podczas podsumowania poprzedniego kontraktu – zaproponować warunkowe wydłużenie kontraktu, tak by dać zaliczającemu dodatkowy czas na poprawę funkcjonowania i realizację zadań terapeutycznych. Propozycja ta jednak również podlega głosowaniu.
Kontrakt III: do 10-tego miesiąca pobytu
1. Zawarcie trzeciego kontraktu zobowiązuje uczestnika programu do realizacji co najmniej następujących zadań:
a) przyjęcie współodpowiedzialności za Ośrodek, społeczność i po-
szczególnych jej członków oraz podjęcie związanej z tym współpracy z zespołem terapeutycznym Ośrodka;
b) aktywne kontynuowanie własnej terapii, co między innymi oznacza zrealizowanie co najmniej trzech zajęć grupowych;
c) inspirowanie i wspomaganie rozwoju innych osób;
d) twórcze uczestnictwo w organizacji życia domu, na przykład w postaci samodzielnego przygotowania i przeprowadzenia dodatkowych zajęć, nowej formy spędzania wolnego czasu, oryginalnej imprezy lub przedsięwzięcia;
e) wejście do ochrony, objęcie funkcji moderatora (zebrań społeczności i spotkań wieczornych) oraz odpowiedzialne wywiązanie się z tych, a także innych przyjętych przez siebie funkcji, na przykład szefa ochrony, wolontariusza, animatora, skarbnika lub odpowiedzialnego za pralnię (w Anielinie);
f) przejmowanie – po uzyskaniu członkostwa w ochronie – opieki nad młodszymi uczestnikami programu podczas wyjść grupowych i indywidualnych;
g) kontynuowanie rozwoju osobistego poprzez uzupełnianie wykształcenia i podwyższanie kwalifikacji zawodowych;
h) rozpoczęcie pracy nad przewartościowaniem relacji rodzinnych oraz wyjazd na co najmniej jedną przepustkę (wyjazd z noclegiem poza Ośrodkiem) do domu – przepustka ta powinna być poprzedzona analizą (z terapeutą) sytuacji w rodzinie oraz przedstawieniem (na forum grupy) szczegółowego jej projektu, a także powinna być ona wszechstronnie omówiona podczas zajęć indywidualnych i grupowych w najszybszym możliwym czasie po powrocie.
2. Z chwilą podpisania III-go kontraktu uczestnik programu nabywa uprawnienia do:
a) samodzielnych wyjść, wyjazdów i przepustek poza teren Ośrodka, przy czym pierwsza przepustka powinna być poprzedzona samodzielnymi wyjściami i wyjazdami na przykład do Warszawy w celu innym niż odwiedzenie rodziny;
b) ubiegania się o zwolnienie z części zajęć w Ośrodku, tzn. o dodatkowy czas wolny na naukę, podwyższanie kwalifikacji zawodowych lub rozwijanie własnych zainteresowań;
c) podejmowania na zewnątrz indywidualnej aktywności zarobkowej – po przedstawieniu zaakceptowanego przez zespół terapeutyczny preliminarza potrzeb dotyczącego na przykład kosztów związanych z nauką, kursami zawodowymi lub dodatkowym leczeniem stomatologicznym;
d) przesuwania ciszy nocnej uznaniowo, na przykład na naukę lub rozwijanie własnych zainteresowań, o ile uzyska się na to zgodę dyżurującego terapeuty;
e) posiadania podczas wyjść i przepustek telefonu komórkowego.
3. Podsumowaniu III-go kontraktu powinno towarzyszyć przedstawienie wstępnej wersji własnego programu dalszego rozwoju. Zasady podsumowania są takie same, jak kontraktu poprzedniego. Zaliczenie jest warunkiem zawarcia następnego kontraktu na kolejny okres pobytu. Niezaliczenie jest równoznaczne z wypisaniem z Ośrodka, chyba że terapeuci zaproponują zaakceptowane przez społeczność warunkowe przedłużenie kontraktu.
Kontrakt IV: do 12-tego miesiąca pobytu
1. Zawarcie IV-go kontraktu zobowiązuje uczestnika programu do realizacji co najmniej następujących zadań:
a) przedstawienie w ciągu tygodnia indywidualnego planu na IV kontrakt, obejmującego między innymi terminy i sposób realizacji poszczególnych zadań;
b) realizowanie indywidualnego planu na IV kontrakt przy jednoczesnym możliwie aktywnym uczestnictwie w życiu społeczności w sposób określony poprzednimi kontraktami;
c) znalezienie i podjęcie lub kontynuowanie pracy, nauki, bądź innych form aktywności na zewnątrz Ośrodka w terminach ustalonych w planie na IV kontrakt;
d) kontynuowanie pracy, nauki, bądź innych form aktywności na zewnątrz przy jednoczesnym niezaniedbywaniu obowiązków wynikających z pobytu w Ośrodku;
e) przedstawienie na piśmie i przestrzeganie tygodniowego harmonogramu zajęć poza Ośrodkiem;
f) cotygodniowe omawianie podczas zajęć grupowych własnego funkcjonowania na zewnątrz i w Ośrodku;
g) powiadamianie i uzyskiwanie zgody terapeuty dyżurującego na ewentualny późniejszy powrót z pracy lub szkoły;
h) przeprowadzenie zajęć grupowych na temat własnego indywidualnego programu zapobiegania nawrotom, a także zajęć dotyczących planów na bliższą i dalszą przyszłość.
2. Z chwilą podpisania IV-go kontraktu uczestnik programu uzyskuje następujące uprawnienia:
a) ma możliwość zaproponowania własnej formy aktywności w miejsce pracy na rzecz Ośrodka – jeśli tego nie zrobi, podlega rozpisaniu do pracy na ogólnych zasadach;
b) otrzymuje stałą przepustkę z Ośrodka na czas pracy, szkoły lub uczestnictwa w kursach i dojazdy do nich, a projektów innych przepustek nie musi zgłaszać na zebrania zespołu terapeutycznego;
c) może być zwolniony po uzyskaniu zgody zespołu terapeutycznego z części obowiązków nałożonych na młodszych członków społeczności, dotyczy to także obowiązku uczestnictwa w zebraniach społeczności i zajęciach terapeutycznych; może być również doraźnie zwalniany z tych obowiązków przez terapeutę dyżurującego;
d) ma możliwość posiadania na stałe telefonu komórkowego.
3. Podsumowanie IV kontraktu jest równoznaczne z ukończeniem podstawowego programu terapeutycznego. Daje ono możliwość zalecanego przez zespół terapeutyczny zawarcia kontraktu V – hostelowego. Podsumowanie to ma charakter uroczystego wydarzenia, w trakcie którego uczestnik programu omawia przebieg swojej terapii oraz dzieli się osobistymi refleksjami dotyczącymi dotychczasowego pobytu w Ośrodku.
Kontrakt V – hostelowy: powyżej 12-tego miesiąca pobytu
Program hostelowy jest integralną częścią procesu terapeutycznego i stanowi etap pośredni pomiędzy terapią w warunkach społeczności zamkniętej, a pełnym, czy też względnie pełnym, usamodzielnieniem społecznym.
Kontrakt hostelowy zawierany jest z uczestnikiem programu na trzy miesiące pobytu z możliwością jego przedłużenia na kolejne trzy miesiące – do 6 miesiąca pobytu. W uzasadnionych przypadkach może być on jeszcze raz przedłużony na kolejne trzy miesiące pobytu, nie dłużej jednak niż do 9 miesięcy pobytu. Przedłużenie kontraktu jest związane z oceną dotychczasowych postępów na drodze do usamodzielnienia i może się wiązać z nałożeniem dodatkowych warunków i zadań. Zamiar przedłużenia kontraktu uczestnik programu zgłasza na ostatnie zebranie zespołu terapeutycznego w trakcie obowiązywania aktualnego kontraktu. Kontrakt hostelowy może być po jego zawarciu obustronnie, tj. przez Ośrodek i uczestnika programu, renegocjowany – łącznie ze zmianą okresu jego obowiązywania.
1. Uczestnik programu po uzyskaniu statusu hostelowicza zobowiązuje się do realizacji co najmniej następujących zadań:
a) pisemne przedstawienie do końca pierwszego miesiąca pobytu w hostelu indywidualnego planu rozwoju osobistego na pierwsze dwa trzymiesięczne okresy funkcjonowania;
b) przygotowanie na piśmie do końca drugiego trzymiesięcznego okresu pobytu w hostelu planu dalszego rozwoju oraz usamodzielnienia, tzn. opuszczenia hostelu – warunkuje to ewentualne przedłużenie kontraktu hostelowego na kolejne trzymiesięczne okresy pobytu;
c) kontynuowanie pracy lub nauki przy jednoczesnym wypełnianiu obowiązków związanych z pobytem w hostelu;
d) racjonalne gospodarowanie uzyskiwanymi dochodami oraz dążenie do uzyskania stabilizacji finansowej umożliwiającej – zależnie od indywidualnej sytuacji – wynajęcie w przyszłości samodzielnego mieszkania lub opłacenie mieszkania adaptacyjnego;
e) dalsza praca nad rozwojem osobistym, a szczególnie – zawodowym: zwiększanie kwalifikacji zawodowych, uczestnictwo w kursach specjalistycznych, uzupełnianie wykształcenia, bądź kontynuowanie nauki wcześniej rozpoczętej;
f) konstruktywne wypełnianie czasu wolnego aktywnym wypoczynkiem poprzez na przykład uczestnictwo w życiu kulturalnym, uprawianie sportu, rozwijanie własnych zainteresowań;
g) nawiązywanie nowych kontaktów towarzyskich, niezwiązanych z Ośrodkiem;
h) aktywne uczestniczenie w zajęciach grupowych organizowanych odrębnie dla mieszkańców hostelu;
i) składanie pisemnych sprawozdań z każdego miesiąca pobytu i ich omawianie z terapeutą prowadzącym, połączone z analizą dotychczasowego funkcjonowania w hostelu.
2. Po podpisaniu V kontraktu hostelowicz uzyskuje następujące uprawnienia:
a) nie obowiązują go harmonogram dnia i regulamin Ośrodka – za-sady pobytu w hostelu określa odrębny regulamin;
b) otrzymuje stałą przepustkę z Ośrodka w ciągu dnia – na prze-pustkę związaną z noclegiem na zewnątrz należy w każdym wypadku uzyskać zgodę terapeuty;
c) jest zwolniony z pracy i innych zajęć społeczności terapeutycznej, wyłącznie jednak wówczas, gdy pracuje i/lub uczy się na zewnątrz – w przeciwnym wypadku – funkcjonuje na zasadach określonych w IV kontrakcie;
3. Otrzymanie tytułu neofity Ośrodka (absolwenta programu długo-terminowego) jest możliwe po wcześniejszym rozwiązaniu kon-traktu hostelowego za porozumieniem stron, tj. Ośrodka i uczest-nika programu. O uzyskanie tytułu neofity można się ubiegać nie wcześniej niż po 6 miesiącach od opuszczenia hostelu – od zainteresowanego oczekuje się utrzymywania w tym czasie względnie stałego kontaktu (osobistego, mailowego lub telefonicznego) z Ośrodkiem (tzn. z co najmniej jednym pracownikiem merytorycznym Ośrodka). Do przyznania tytułu neofity dochodzi podczas Rocznicy Ośrodka – szczególnie uroczystego spotkania aktualnych i byłych mieszkańców Ośrodka, jego pracowników oraz zaproszonych gości – jest to bowiem najważniejsze wydarzenie zarówno w życiu każdego uczestnika programu, jak i całej społeczności terapeutycznej.
(grudzień 2023)
